آزادتورك

عباس جوادي – سال ها پيش وقتي من به دبيرستان ميرفتم اول كلكسيون تمبر دااشتم. بعد عكس هاي هنرپيشه ها را جمع ميكردم. بعدا هم به سرم زد كه لغت هاي جالب و نادري را كه ما آن وقت ها در تبريز بكار ميبرديم بنويسم. اين كار را كردم و نتيجه اين كار دفترچه اي بود شامل حدودا 70-80 لغت كه متاسفانه بعداز دوران دبيرستان كه به خارج از كشور آمدم گم و گور شد. حيف.

حالا از آن لغت ها فقط چند تائي در ذهنم مانده كه ميخواهم اينجا بنويسم و از شما دعوت كنم كه اگر از اين قبيل كلمات ولغات و تعابير اطلاع داريد كه امروزه احتمالا مهجور و فراموش شده، بنويسيد و بفرستيد تا به اين ليست اضافه كنم. (شايد بهتر است كه مستقيما زير اين مقاله در بخش «نظر شما» بنويسيد كه سريعتر منتشر شود. و يا اينكه بنويسيد و از طريق «تماس» بفرستيد.)

(tənəbi)ته نه بي

به معناي «قوناق اوتاغي» و يا اطاق پذايرئي مهمانان.

(kərdi)كردي

تقسيمات داخل حياط كه در آن درخت، گل و يا سبزي و غيره ميكاشتيم

(mitbax) ميتباخ

مطبخ و يا «آشپزخانا»

(çoğan) چوغان

محصولي بود گياهي كه در آشپزخانه براي شستشوي ظرف بكار ميبردندو شبيه تخته ريز شده بود و كمي هم كف ميكرد

(kəpir) كپير

اين را هم براي شستشوي ظرف مخصوصا سفيد كردن ظروف فلزي بكار ميبردند. بنظرم نوعي گِل بود و رنگ سربي داشت.

(pəsab) پساب

آب كثيفي كه بعد از شستشو بيرون ريخته ميشود (حمام و يا آشپزخانه). بنظر ميرسد فارسي قديم است اما فارس ها اين كلمه را نميشناختند

(vəl) ول

دستگاه چوبي كه گاو را به آن ميبندند و در خرمنگاه با آن گندم را از كاه جدا ميكنند.

(dəj) دژ

وسيله اي بود چوبي كه هر كدام شكل ديگري داشت. مباشر مالك با آن روي گندم چيده شده هر دهقان در خرمنگاه علامت ميزد تا اينكه تا زمان تقسيم محصول بين زارع و مالك دست نخورد

مستراح = ماوال =  MAVAL

(qeynalti) قينالتي

به معناي صبحانه. اين را من از دوستان اروميه (آن وقت ا رضائيه) شنيده بودم. در تركيه ديدم كه به صبحانه «كاهوالتي» ميگويند.

پي سر =  peysər 

يعني پس گردن . مثلا «بيري نين پي سرينه سالماق» يعني پس گردني زدن به كسي

(ايميل وارده)

پي اسكن به معناي پاشنه كش   piyəskən

boy demək بوي دئمك به معناي كَركَري خواندن

چالاسر  (çalasər): محل شستن ظروف در اشپزخانه
عين القوباد (eynulqubad): عجيب غريب
نا تاراز (nataraz): ، نامناسب. لابد نا تراز است
انه شوش  (ənəşuş) : عجيب غريب
كوناز (konaz) : لجباز

تيكيرگه (tikirgə) سمغ، شيره درخت

هره (herə)حاشيه و يا لبه ديوار كه بعضا روي آن گلدان و غيره هم ميگذارند

(استاتوس بنده):  زيربناي دولت جعلي ايران بر پايه استبداد و تمركزگرايي فاشيستي پايه گذاري شده است. اين سيستم قابليت اصلاح نداشته و جز با فروپاشي و استقلال واحدهاي اتنيكي آن، حرف از آزادي بي معنا خواهد بود. اصرار بر فدراليسم و گدايي حقوق ملي از مركزنشينان در جامعه سرتاسر استبدادي ايران، مضحك، غيرعقلاني و نشان از عدم بلوغ سياسي است.

تكين ماهارلي: "اصرار بر فدراليسم و گدايي حقوق ملي از مركزنشينان در جامعه سرتاسر استبدادي ايران، مضحك، غيرعقلاني و نشان از عدم بلوغ سياسي است" اين جمله و يا باور سياسي با استناد به كدامين تئوري و يا تجربه سياسي - تاريخي بيان شده است؟ فدراليسم به معناي گدايي حقوق ملي از مركزنشينان نيست!

علي زنگانلي: جناب ماهارلي- حقايق درون جامعه ايران و عدم تحمل حتي هويت ما از سوي حزب اللهي ها و سبزاللهي هاي فارس و استبداد شخصيتي حاكم بر جريانات مركزگرا كه حتي تاثيراتش را در جريانات مركزگريز نيز شاهديم، تحقق فدراليسم در سرزميني به نام ايران را غيرممكن مي سازد. برقراري فدراليسم نيازمند فرهنگ گفتگو، تعامل و تحمل پذيري طرفين دارد كه آن نيز در جوامع دموكراتيك و متساهل يافت مي شود. اصرار معدودي از فعالين تورك در ايران بر مقوله فدراليسم شبهه گدايي را در اذهان به دنبال دارد. در فضاي كنوني حركت ملي آذربايجان جنوبي و در ميان فعالين، سخن گفتن از فدراليسم، خنده آور است...

بنظر كارشناسان، ايران با توليد بمب اتمي فاصله ي زيادي ندارد و فعاليت خود را در اين راستا شتاب بخشيده است بنابراين مي توان گفت مذاكره ي كشورهاي غربي با ايران بر سر برنامه اتمي نتيجه بخش نبوده است از اينرو آمريكا و اتحاديه اروپا با تحريم بانك مركزي و خريد نفت ايران قصد دارند رژيم ايران را وادار به تجديد نظر در برنامه هسته ايش نمايند بديهي است اگر تحريمهاي اقتصادي هم نتيجه بخش نبودند حمله نظامي به ايران اجتناب ناپذير خواهد بود در چنين وضعيت حساسي پرسشهاي متعددي در برابر حركت ملي آذربايجان جنوبي قرار مي گيرد كه بايد به آنها پاسخ داد به اين دليل ما از عاريف كسكين  پژوهشگر مشهور مسائل سياسي دعوت كرده ايم سخنران اتاق «تريبون آزاد» در پالتاك باشد بدين وسيله از تمامي فعالين حركت ملي آذربايجان جنوبي، احزاب وتشكلات سياسي خواستاريم  در اين بحث و گفتگو به دليل اهميتي كه دارد بطور فعال شركت كنند لازم به يادآوري است براي اداره ي اتاق محدوديت زماني در نظر گرفته نشده است و گفته هاي سخنرانان ضبط شده  و در يوتيوب قرار داده خواهد شد.

تاريخ: يكشنبه پنج فوريه ساعت ١٩ به وقت اروپاي مركزي

با در نظر گرفتن شرايط ويژه كنوني موجود در جامعه /كه با بحرانهاي اقتصادي وسياسي وشكاف عميق طبقاتي وفرهنگي در درون جامعه وايجاد فضاي ناامن براي گفتمان دمكراتيك و بستن تمام روزنامه ها و مجلات سياسي  ودستگيري تمام فعالين سياسي مدني  كه باعث ناهنجاريهاي سياسي واقتصادي ( اعم ازدزديها وچپاول سرمايه هاي عظيم نفتي و كلاهبرداريهاي كلان دولتي شده )و در اين ميان درگيريهاي طبقاتي درون حاكمييت ودخالت فرماندهان نظامي سپاه پاسداران در سيستم حكومتي و دخالت بي قيد شرط در امور سياسي و اقتصادي وفرهنگي كشور كه بافت حاكمييت اخونديسم را تعغير داده كه به شكل حاكمييت اخونديسم وميليتاريسم وشووينيزم سپاه گرديده و اين امر باعث نارضايتي عمومي بخصوص روشن فكران وسياسيون طرفداران ملييت هاي غير فارس گرديده واز طرف ديگر فشارهاي بين الملي وجامعه جهاني وسازمانهاي حقوق بشري جهت مهار پرونده هسته اي رژيم و جلوگيري از ايجاد فضاي تروريستي كمك به شبكه هاي تروريستي و دخالت در امور كشورهاي منطقه و نفوذ در حاكمييت انها و ايجاد فضاي مناسب تروريستي در ان كشورها و كمك به كشورهاي ارتجاع ومنفور منطقه از جمله ارمنستان واحزاب تروريستي در افغانستان وكمك به شيعيان عراق و لبنان وفلسطين . از طرف ديگر  جناب اقاي احمدي نژاد  با تمام توان با انكار تمام تحريمها و فشارهاي سياسي و اقتصادي بين الملي كه هر روز دايره محاصره را براي رژيم ارتجاعي وتوتاليته تنگتر مي نمايند . رژيم عاجز مانده با شانتاژهاي توخالي دم از بستن تنگه هرمز و يا عملييات مانورهاي نظامي وتقويت ترورهاي سپاه قدس در كشورهاي منطقه را جهت الترناتيو به نمايش مي گذارد او باطلاق هاي كه خودش درست مي كند فرو مي رود . از طرف ديگر با امتياز دادن به كشورهاي روسيه وچين مي خواهد براي خودش پشتوانه نظامي وسياسي و در صورت تحريم شبكه هاي نفتيش از طرف كشورهاي غربي به اين كشورها تكيه داشته باشد واز طرف ديگر رژيم حاكم با تهديد كشورهاي نفت خيز منطقه حوزه خليج فارس كه توليداتشان را بيشتر از حد معمول صادر نكنند و با امتياز دادن به كشور تركيه جهت عدم همكاري با كشورهاي غربي ترغيب ميكند و شانتاژهاي توخالي خود را ادامه مي دهد و كشورهاي ياد شده بالا نيز به نحواحسن از رژيم حاكم بر ايران امتيازگيري نموده ودر مواقع ضروري نيز بنابر مصلحت مناقع ملي خودشان كنار ميكشند اما از طرف ديگر انتخابات پارلماني وكشمكشهاي پيش روي ان باعث بهمريختگي درون حاكمييت شده اقاي احمدي نژاد ودار دسته شووينيستي ان با در دست داشتن بودجه دولتي وهمچنين سرمايه هاي مردم در بانكها وكلاهبرداريهاي كلان دولتي ودزديهاي چند ملياردي را كه در دست دارند مي خواهند با سرمايه گذاريهاي كلان در انتخابات پارلماني عرض اندام نموده وبا پخش كردن سيب زميني وپياز قشر عظيم 65% مردمي را كه بي سواد و نااگاهي طبقاتي ونااگاهي هويت ملي دارند به دنبال خودشان بكشانند واراي اين قشر عظيم 65% را به نفع خودشان جذب نمايند اما دراين مرحله حساس زماني با در نظر گرفتن سياستهاي شووينيستي حاكم بر جامعه كه جز خرابي وگرسنگي و ويراني  در مناطق اذربايجان اعم از كوير كردن درياچه اروميه و خاكهاي حاصل خيز ان وچپاول ذخاير غني معدنهاي همچون مس سنقر ومعدن طلاي تكان تپه وسنگهاي گرانت وسنگهاي قيمتي توفارقان وساير شهرهاي اذربايجان وغيره وغيره وظيفه سنگين بر دوش نيروهاي ملي و روشن فكر واحزاب حركت ملي اذربايجان در داخل وخارج از كشور كه با تشريح نقصانها ودامن زدن به نارضايتي داخلي وچكش زدن بر تضادهاي طبقاتي وملي وتبليغ تحريم انتخاباتي  مردم اذربايجانرا به نهو دلخواه هدايت ورهبري نمايند

از زمان كودكي هر كتاب تاريخي كه خونديم از نفراتي مثل كوروش و داريوش و خشايار چنگيز و اسكندر آتيلا و.... هم مطالبي ديديم و بنا بر كتمان حقايقي كه  از زمان رضا شاه و پسرش بوده تا به امروز بي شك كوروش و داريوش و خشايار خان هخامنشي رو هم بسياري همچون پيامبر خدا دانسته اند و از القابي(كبيرو بزرگ و ذوالقرنين)براي پيشوندوپسوندشان استفاده كرده  اند!

ولي بقيه رو خونريز و جبار و ستم كار معرفي كرده اند.ياساق يا همان كتاب قوانين چنگيز رو نديدن ولي براي كوروش منشورحقوق بشر ساخته اند!

اما با ديدن متن هاي زير كه از كتيبه هاي همين اشخاص ترجمه شدن معلوم ميشود كه چه كساني جبار و خونريز بوده اند!من پيشنهاد ميكنم از متن زير براي ساخت فيلمهاي ترسناك كه طرفدار زيادي هم داره استفاده كنيم و فيلم هايي همچون جيغ و اره در مقايسه با اعمال اين اشخاص برنامه كودكي بيش نيست!

داريوش در كتيبه تخت جمشيد چنين جملاتي رو بارها تكرار ميكنه:

(كه نيزه پارسي خيلي دور رفته و انگاه به تو معلوم ميشود كه مرد پارسي خيلي دور از پارس جنگ كرده است)

اين گونه كلماتي چيزي جز قهر و خشونت نميتواند داشته باشد!

نمونه اي ديگر:

فرمان رواي آشوردر شرح يكي از لشگركشي هاي خود در كتيبه هاچنين آورده است:

به فرموده آشور خدايان بزرگ و حاميان من لشگريان خود را گرد آوردم از كوها گذشتم و به سوي كينابو روانه شدم.به شهر حمله كردم و به يك ضرب شست متهورانه آن را گشودم.ششصد تن از جنگيان دشمن را از دم شمشيرگذراندم.سه هزاربندي را طعمه آتش ساختم و يكي را نيز زنده نگذاشتم...اما هولايي را به دست خود گرفتم و زنده پوست كندم و پوستش را به ديوار شهر آويختم.......

به جنگ پرداختم و خون ها ريختم و به شهر يورش بردم و آن را بگوشودم.سه هزار سرباز از دم تيغ بگذراندم...بسياري را در اتش انداختم و اسراي زيادي را زنده گرفتم كه پاره اي را دست وانگشت بريدم و ديگران را گوش و بيني.....از زندگان و از سرهاي مردگان پشته ساختم و سرهارا به تاك هاي بيرون شهر آويختمو جوانان و دختران را در آتش بيانداختم......

فرمان رواي ديگر

در مسافت يك ماه و بيست و پنج روز راه آن سرزمين را خراب و منهدم كردم و شوره و خار و در انجا پاشيدم...خلاصه سر عيلام را كوبيدم و فرايد شادي را در آن خطه بريدم!

به اين ميگويند استبداد و جباريت هخامنشي!!!!!!!

اما در يكي از روايات ديگر از داريوش:

داريوش از خاندان هخامنش كه پدرش شهربان پارسو خود اونيزه داركمبوجيه بود با شش تن از ديگر بزرگان و سرداران هخامنشي به راز بردياي دروغين پي برد و دستور داد تا دو گوش او را به جرم گنا ببرند!

در كتيبه بيستون پس از دستگير شدن(فرورتي)نامي كه بر ضد دايوش قيام كرده بود آمده است:

فرورتي گرفته شده و به سوي من آورده شد.من هم بيني و هم گوشو هم زبان او را بريدمو يك چشم اورا كندم و بسته دم در كاخ من نگه داشته شد.همه او را ميديدن پس از آن او را در همدان دار زدمو مرداني كه ياران برجسته او بودند آنها را در همدان در درون دژها آويزان كردم.

فرمان روايي با اين خصوصيات اولگوي خود را در كوروش كبيري ميديد كه منشور حقوق بشري هم بظاهر دارد.

اين نوشته ها برگرفته از كتاب جامعه و دولت اثر باقر پرهام بود.

من تنها دليلي كه براي خود در مقابل اين وحشي هاي هخامنشي دارم اين است كه تا به حال نديده ام كه شخصي كه 80-90ساله براي خود اسمي مثله كامبيز وداريوش و كوروش بگذاره...

ولي تا دلتان بخواد از تيمور و چنگيز شخص سراغ داريم.

اين افراد جلادان و جباران و ظالمان تاريخ اند كه الان در اين كشور داريم به نيكي ازشان ياد ميكنيم افرادي كه ازدواج با محارم ميكردند را ذوالقرنين ميناميم وبرپارس بودنشان افتار ميكنيم.

اخيراً عده اي داخل و بيرون از حركت ملي آزربايجان اقدام به افزايش حساسيت نسبت به مسئله تفكر آزربايجانچيليق و تورانچيليق كرده اند . ماجرا تا جايي پيش رفته است كه عده اي دانسته يا نادانسته مي خواهند تفكر منفي و دشمنانه " ايران توركلري " يعني تفكري كه ساخته و پرداخته ذهنيت خائنانه ايرانچيليق است را به تفكر تورانچيليق نسبت دهند .

لذا براي اينكه احساس مي شود موضوع كم كم به طرف خواسته دشمنان مي رود لازم مي بينم توضيحاتي را نسبت به اين مسئله بنابر وظيفه ملي خويش دهم .

رابطه آزربايجانچيليق و تورانچيليق:

 از نظر ديدگاه راقم تفكر آزربايجانچيليق و تورانچيليق بنابر محدوده زماني و شرايط حاكم بر اين زمان كه ما در آن هستيم رابطه اي عرضي نبوده بلكه در عين حفظ رابطه موازي يك رابطه اي عمودي است .

اينكه چگونه مي توان گفت يك رابطه عمودي مي تواند موازي هم ، جريان داشته باشد در سطور بعدي باز خواهد شد .

به زباني ساده براي اينكه نظر شخصي ام را بر كل تحميل و تعميم نكرده باشم از خودم به عنوان شخصي كه خود را هم آزربايجانچي و هم تورانچي مي دانم مثال مي زنم .

چگونه يك آزربايجانچي و تورانچي هستم :

از ديدگاه شخصي ، كه فكر مي كنم نظر و ديدگاه اكثريت قريب به اتفاق فعالين حركت ملي آزربايجان نيز است ، بنابر همان رابطه عمودي كه در مورد آزربايجانچيليق و تورانچيليق نسبت به مقتضيات زمان عرض كردم ، آزربايجانچيليق در مقامي بالاتر ويا بهتر است بگويم در مرحله اول نسبت به تفكر تورانچيليق قرار دارد .

يعني در مبارزه ملت آزربايجان براي رهايي از اشغال وطنمان آزربايجان در قسمت جنوبي آن اولين مرحله ، رهايي قسمت جنوبي از اشغال دولت راسيست فارس است . يعني به نوعي حتي مي توان گفت تفكر آزربايجانچيليق نيز خود به دو مرحله آزادي آزربايجان جنوبي و مرحله اتحاد دو آزربايجان شمالي و جنوبي تقسيم مي شود . با اين توضيح كوتاه حال مي خواهيم ببينيم چگونه مي توان در عين حالي كه تفكر آزربايجانچيليق را با خود حمل مي كنيم يك تورانچي نيز باشيم .

تفكر تورانچيليق:

اينكه گفته مي شود تفكر تورانچيليق يك ذهنيت غير قابل دسترس است را به هيچ وجه قبول ندارم ، بله اتحاد كشورهاي تورك و تشكيل اتحاديه " توران " سخت و دشوار و زمان بر است اما اين دليل نمي شود كه به بهانه سختي راهي كه در پيش روي داريم كل تفكر را زير سوال ببريم و يا اينكه چون مثلاً اتحاديه اروپا و غرب ممكن است در مقابل اين تفكر موضع منفي بگيرد ما نيز بايد جانب احتياط به خود بگيريم و هر كسي را از بردن نام توران بترسانيم .

در واقع اگر سياستمداران غرب و آمريكا كمي عاقل تر باشند در مقابل ظهور غول قدرتمند اقتصادي همچون كشور چين با بيش از * * جمعيت كه به سرعت در حال نفوذ و تصاحب بازارهاي آسياي ميانه ، خاورميانه و بازارهاي اروپايي است بايد بياستند . اژدهايي كه اگر اگر جلوي سرعت نفوذ آن گرفته نشود شايد در 20 سال آينده واحد پول تمامي اين كشورها به " يوان " تغيير نام يابد . بنابراين واقعيت سياست دنيا به ما مي گويد كه در آينده بايد قدرتي جلوي اين اژدها را بگيرد و آن واقعيت چيزي نيست جز اتحاديه كشورهاي تورك ( توران ) ، هيچ قدرتي در آينده غير از توران نخواهد توانست جلوي پيشروي اقتصادي و احياناً فيزيكي چين به سمت اروپا را بگيرد .

تقكر ساختگي و منفي ايران توركلري:

اين تفكر منفي كه ساخته و پرداخته ذهنيت دولت راسيست فارس از دير باز بوده و من به عنوان يك فعال داخلي به صراحت مي گويم كه در بين روشنفكران امروزي جامعه آزربايجان جنوبي حتي يك درصد هم طرفدار ندارد تا كنون فقط سعي در يارگيري و تاثير گذاري بر ذهنيت عوام آزربايجان داشته است .

ساخت ذهنيتهايي چون " كل ايران براي تورك هاست ، ايران تورك است ، توركها اقتصاد ايران را در دست دارند ، ايران يعني تورك ، قدرت در دستان توركان است " و چنين اصطلاحات عوام پسندي فقط و فقط براي جلوگيري از انديشه استقلال طلبي ملت آزربايجان جنوبي به ميدان انداخته شده است . اصطلاحاتي كه امروزه در خيابانها ، ورزشگاهها و ساير ميدانهاي آزربايجان جنوبي از طرف ملتمان در حال ترد شدن آشكار است و به خوبي مي توان دريافت كه ملت آزربايجان به سمت استقلال ملي خود به سرعت در حال پيشروي است .

البته اين را هم نبايد فراموش كنيم كه متاسفانه اين تفكر غلط از طرف سياستگذاران دولت دوست و برادر توركيه نيز به ميدان انداخته مي شود ، در بين آنها نيز كساني هستند كه يا هيچ اطلاعي از وضعيت كنوني ايران ندارند و نيتشان به خيال خويش دوستانه است و يا با عرض تاسف بايد بگويم كه عده اي نيز با نياتي منفي در توركيه از ترس استقلال آزربايجان جنوبي به علت برخي مسائل داخلي در توركيه و نيز نزديكي برخي دولتمردان تورك با دولت ايران با غرض ورزي به مسئله " ايران توركلري " دامن زده و به ملت آزربايجان خيانت مي كنند .

نتيجه گيري:

با توجه به توضيحاتي كه داده شد ، تفكر " آزربايجانچيليق " و تفكر " تورانچيليق " به هيچ وجه منافي يكديگر نبوده و نيستند بلكه به نوعي مكمل همديگر البته با رعايت رابطه طولي خود هستند .

ما در عين حالي كه اولويت اولمان بر مبناي ذهنيت مام وطن استقلال آزربايجان جنوبي است بايد با طرح شعارها و ذهنيت سازيهايي همچون " تبريز و آزربايجان جنوبي قلب توران است " ( در حقيقت هم چنين است ) بايد توجه دولتهاي مستقل و ملتهاي غير مستقل تورك را به قلب توران جلب كنيم .

در نهايت ذكر اين نكته را هم خالي از لطف نمي بينم كه بگويم هر كس و هر جرياني كه دانسته يا نادانسته مي خواهد تفكر تورانچيليق را با تئوري غلط ايران توركلري ببافد ، چه اين طرف جبهه باشد ( خوديهاي نادان ) چه آن طرف جبهه ( دشمنان مغرض ) فرقي نمي كند از نظر بنده ، خائن است و در مقابل ملت آزربايجان بايد جواب خيانت خويش را بدهد .

ياشار گؤنئيلي

وزير امور خارجه ايران گفت: بيش از ٤۰ درصد از مردم ايران به زبان تركي سخن مي گويند.به گزارش نصر نيوز به نقل از وب سايت رسمي سازمان راديو و تلويزيون دولتي تركيه، علي اكبر صالحي وزير امور خارجه ايران در در ديدار خود از آنكارا اظهار داشت: ايران و تركيه با داشتن مشتركات بسيار دو كشور برادر بشمار مي‌روند. بيش از ٤۰ درصد از مردم ايران به زبان تركي سخن مي گويند.

 اين دو ملت در طول ٤۰۰ سال گذشته هيچ تقابل مرزي با يكديگر نداشته‌اند. كمتر مي‌توان دو ملتي را يافت كه در اين حد داراي اشتراكات باشند. وزير امور خارجه ايران با اشاره به روابط سياسي خوب تهران ـ آنكارا و رايزني‌هاي مستمر درخصوص تحولات منطقه، اظهار داشت:

 ايران و تركيه مي‌توانند به گونه‌اي همكاري كنند كه محور و مركز صلح و ثبات در منطقه باشند. عبدالله گل رئيس‌جمهوري تركيه نيز ضمن بحضور پذيرفتن علي اكبر صالحي وزير امور خارجه ايران گفت: تركيه خانه شما و ايران خانه ماست. عبدالله گل افزود: توسعه همكاري‌هاي اقتصادي ايران و تركيه موجب خرسندي دو كشور است، در سال‌هاي اخير حجم تجاري دو كشور افزايش يافته است كه اين مايه اميدواري است. رئيس‌جمهوري تركيه افزود: هدف رساندن روابط تجاري دو كشور به سطح ۳۰ ميليارد دلار است و ديدگاه ما متنوع كردن مبادلات و در هم آميختن اقتصاد في مابين است.

منبع : نصر نيوز

تورك ايسلام تاريخينده ايلك قادين سولطان: راضييه بگيم سولطان   

  راضييه بگيم سولطان دئهلي سولطاني. باباسي شمس الدين ايلتوتموش، آناسي تركن خاتوندور. سولطان شمس الدين ايلتوتموش طرفيندن، 1232 ايلينده دئهلي تاختينا وليعهد تعيين ائديلدي و دؤولت آداملاري دا بئيعت ائتدي. ايلتوتموشون ايكي اوغلو واركن، قيزي راضييه سولطاني دئهلي تاختينا وليعهد تعيين ائتمه سي؛ عاغلي، ذكاسي، خالقين سئومه سي و ساراي داكي ايداري حركتلريندندير. فقط باباسي نين 1236دا وفاتييلا، قارداشي روكن الدين فيروز شاه، دئهلي سولطاني ائعلان ائديلدي. فيروز شاهين دؤولت ايداره سييله علاقه دار اولماماسي اوزرينه، تاختدان ائنديريليب، راضييه بگيم، دئهلي سولطاني اولدو.   

  راضييه بگيم سولطان، 1236دا دئهلي تاختينا صاحيب اولونجا، باباسي نين خسته ليگي و قارداشي دؤورونده ايهماله اوغراميش و اورتادان قالخميش عنعنه  و عادتلري تكرار جانلانديردي. اؤلكه ده عاديل بير ايداره قوروب، احتيياج صاحيب لرينه جؤمردجه احسانلاردا بولوندو.   

  راضييه سولطانين سلطنتي دؤورونده، هينديستانداكي رافيضي لردن قرمطي لر و مولحيدلر زومره سي فعالييت لريني آرتديردي. پوزوق دين منسوبو قرمطي و مولحيدلر، نور-تورك ليدئرليگينده عوصيان ائديب، سيند بؤلگه سيندن، جون و گنگ چايلاري قيييلاريندان گله رك، دئهليده توپلانديلار. نور-توركون، ابو حنيفه و ايمام-اي شافيي حضرتلري ايله مذهب منسوبلاري نين علئيهينده بولونمالاري، ساپيقلارين جوما گونو دئهليده كي  جامي-اي مسجيده، مويززي مدرسه سينه سيلاحلا گيرمه لري و قتل عام ائتمه لري اوزرينه، تدبير آليندي. عاصي قرمطي لر، اوردونون و خالقين دستگي ايله نور-تورك و بير چوخ طرفلري اؤلدورولدو. دئهلي، عاصيلردن و پوزوق دين منسوبلاريندان تميزلنه رك، امنييت و دينجليك  ساغلاندي.   

  راضييه سولطان، 1238 ايلينده گواليار سفرينه چيخدي. گوالياردا اوردو و احتيياج صاحيب لرينه بول باغيش و احسانلاردا بولونوب، هديه لر داغيتدي. گؤره و وئرمه ده حساسيت ايله حركت ائديب، قييمتلي عاليملري دئهليده كي  ناصيريه مدرسه سينه تعيين ائتدي.   

  راضييه بگيم سولطانين حوكومدارليغيني، تورك اصيللي قوماندان و بي لر چكمه يرك، 1240دا تاختدان ائنديريب، قارداشي بهرام شاهي دئهلي تورك سولطانليغينا گتيردي. راضييه بگيم سولطان ايسه، حبس ائديلمك اوزره تابرهينده قالاسينا گؤندريلدي. بورادايكن، مليك ايختييارالدين آلتونيييه ايله ائولنن راضييه بگيم، بؤيوك بير قوووتين باشينا گئچدي. نيته كيم مليك آلتونيييه نين بيرليكلري يانيندا گاكهار، جاتوان و ديگر يئرليلردن توپلاديغي عسكرلرله، 1240دا حركته گئچه رك، دئهلي تاختيني تكرار اله كئچيرمك اوزره حركت ائتدي. دئهليدن مليك عيزت الدين محمد سالاري و مليك قاراقوش دا راضييه بگيم سولطانين قوووت لرينه قاتيلدي. بهرام شاهين و راضييه بگيم سولطانين اوردولاري كايتالدا قارشيلاشدي. مغلوب اولان بگيم سولطان، اسير اولماماق اوچون ساواش مئيدانيندان اوزاقلاشدي. هيندو بير اكينچي، راضييه سولطاني، زينتي اوچون اؤلدوروب، تارلايا گؤمدو. هيندو اكينچي، جواهيرلرله ايشلنميش گئييملري ساتاركن، بازاردا ياخالاندي. سوروشدورمالار نتيجه سينده راضييه بگيم سولطانين مزاري بولوندو. راضييه بگيم سولطان، پوزوق دين منسوبلارينا قارشي موجادله ائتتيگيندن و عاديل، جؤمرت و جسور اولدوغوندان، عاليملر و دئهلي لي لر طرفيندن اؤزونه چوخ حؤرمت  ائديليردي. جسدي تارلادان چيخاريلاراق، مؤحتشم بير ديني مراسيمله دفن ائديليب، جون چايي كنارينداكي مزاري نين اوستونه توربه ياپيلدي.   

  راضييه بگيم سولطان، تورك ايسلام تاريخينده نادير راستلانان، ايلك قادين سولطاندير. باتيداكي نومونه لري نين ديشيندا، اخلاق سيزليغا و ساراي اينتريقاسينا دوشمه دن هوكومدارليق ائديب، دؤولته و ميلته چوخ خيدمت ائتدي. عدالتي، جؤمردليگي، علمه، عاليملري آغيرلاماسي ايله مشهوردور. دئهليده  آدين پارا كسديرميشدي . راضييه بگيم سولطان گئييمينه چوخ ديقت ائدر، كيشي پالتاري هئچ بير زامان گئيمز و اوزونه ده نيقاب تاخاردي.  

كؤچورن :‌ آيدا بيات

نادرشاه افشار بنيانگذار دولت تركي-آزربايجاني افشار

١- نادرشاه افشار بنيانگذار دولت تركي-آزربايجاني افشار٬ از معدود حكمرانان داراي خودآگاهي و شعور ملي ترك در تاريخ ايران است و از اين منظر شايد تنها با شاه اسماعيل صفوي٬ جهانشاه قاراقويونلو٬ اوزون حسن آغ قويونلو٬ آغا محمدخان قاجار و…. قابل مقايسه باشد. از اقدامات شخص نادرشاه افشار٬ تدابير مختلفي است كه وي براي حفظ و ارتقاء موقعيت رسميت و دولتي بودن زبان تركي٬ كاربرد در عرصه ديپلماسي و تثبيت آن به عنوان زباني نوشتاري انجام داده است. دوره حاكميت وي همچنان دوره تاثير گسترده زبان تركي بر فارسي و نفوذ و ورود اصطلاحات و واژگان تركي در زبان فارسي است. دولت تركي-آزربايجاني افشاري جايگاهي ممتاز در تاريخ زبان و فرهنگ و تاريخ سياسي-نظامي ترك دارد.

٢- نادرشاه افشار اين آخرين جهانگير ترك٬ علاه بر جهات فوق٬ به لحاظ فرهنگ و تاريخ تركي-آزربايجاني٬ ايران و جهان اسلام از جهات بسيار ديگري نيز داراي اهميت است٬ جنبه هايي كه در تاريخنگاري رسمي معمولا بدانها چندان اشاره اي نميشود. از جمله:

- ايجاد مذهب جعفري (تفسيري از شيعه دوازده امامي متشرعه كه در آن صنف روحاني فاقد قدرت٬ اهميت و قداست است. شيعه جعفري٬ تفسير تركي شيعه دوازده امامي متشرعه است٬ در مقابل شيعه امامي كه تفسير فاسي-عربي آن است و در آن صنف روحاني از قدرت٬ اهميت و قداست ويژه اي برخوردار است)٬
- اقدام براي تقريب و نزديكي مذاهب اسلامي٬
- سعي در ايجاد دولت عرفي (به زبان امروزي لائيك)٬
- متحد نمودن هرچند كوتاه مدت اراضي و هر سه بخش آزربايجان (شمالي در قفقاز٬ جنوبي در ايران و غربي در خاك تركيه امروزي)٬
- تاسيس نيروي دريايي آزربايجان٬
- طراحي پرچم سه رنگ دولت تركي-آزربايجاني افشار و ……

حكيم  محمد  فضولي  شاعر نامدار سده ي دهم هجري ، يكي از نوابغ دنياي شعروهنر است كه آذربايجان تقديم بشريت كرده است . وي منسوب به عشيره ي « بيات » هاي آذربايجان از عشاير 24 گانۀ اوغوزان بوده است . بررسي هاي تاريخي ، فولكلوريك و ميتولوژي ، مهاجرت  تركان اوغوز آذربايجان خصوصاً عشيرۀ بيات در قبل و بعد از اسلام به اطراف رودخانه هاي دجله و فرات، خاستگاه نخستين فرهنگ بشري و گهوارۀ تركي سومري  و آميختگي آنها با تركان محلي و تركمانان را به اثبات رسانده است . بعد از قيام شاه ختائي و استيلاي قزلباشها  كوچ و مهاجرت آذربايجانيان به شهرهاي نجف ، كربلا ، كاظمين و بغداد وگزيدن مسكن در آنجا به نوعي سنت شيعي تبديل شده بود . اكثر مهاجرين اهل علم وادب و شعرا بودند كه فضولي نيز بعدها جزو اين طيف ادبي شد . آخرين بررسيها نشان ميدهد كه مولانا فضولي در ناحيۀ « قازاخ» آذربايجان متولد يافته اما از همان ايام كودكي همراه پدر و خانواده اش به عراق عزيمت نموده اند .  وي در دوران كودكي تحصيلات خويش را  با تحصيل مقدمات عربي و ادب تركي و فارسي نزد پدر آغاز نموده و به تصريح خويش سالهاي جواني در شهر نجف عراق به خدمت و تحصيل معارف ادامه داده است .  

در منابع مختلف از فضولي با عناويني مانند : مولانا ، سلطان الشعرا ، شيخ الادبا ، افضل الفضلا و حكيم ياد مي شود . فضولي كليه ي علوم عقلي و نقلي رايج زمان خويش را بخوبي آموخته بود و در اغلب زمينه هاي دانش بشري قلم زده است . وي در سه زبان تركي ، عربي و فارسي شاهكارهاي ادبي چندي بر جاي گذاشته است كه برجسته ترين آنها « ديوان اشعار تركي » مي باشد؛ از ديگر آثار مهم وي به زبان تركي ميتوان به : بنگ وباده ، ليلي ومجنون ، صحبت الاثمار ، حديقه السعدا ، شاه و گدا ، جمجمه نامه ،  معما لار و مكتوبات  اشاره كرد . آثار فارسي وي نيز از اين جمله است : ديوان فارسي ، هفت جام ، صحت و مرض ، انيس القلب ، رندو زاهد ، معميات و فرهنگ منظوم جغتايي . وي ديوان عربي و «مطلع الاعتقاد في معرفۀ المبدا والمعاد» را نيز به زبان عربي تاليف نموده است . تاكنون  در جهان  صرفنظر از گذشتۀ دور در بارۀ مولانا حكيم محمد فضولي صدها كتاب ، مقاله ، ليسانس ، دكترا ، آنتولوژي  و آثار انسيكلوپديك و ... تاليف شده است .