آزادتورك

جمهوري آذربايجان با مساحتي برابر 6/86 هزار كيلومتر مربع در شرق قفقاز واقع شده و نوار مرزي آن در ساحل غربي درياي خزر 456 كيلومتر است. بندر باكو بزرگترين شهر ساحلي درياي خزر با دو ميليون نفر جمعيت يكي از بزرگترين و قديمي ترين شهرهاي منطقه است.  جمهوري آذربايجان هم از نظر موقعيت ژئوپليتيكي و هم مكان جغرافيايي از اهميت خاصي در منطقه قفقاز و درياي خزر برخوردار است كه اين موقعيت يگانه و تغييرناپذير است.

ميراث فرهنگي و معماري ملي و اسلامي جمهوري آذربايجان مهمترين عامل ثبات ملت جمهوري آذربايجان است. آذربايجان دومين كشور شيعه جهان است كه با برخورداري از باور آذريها به اينكه خودشان ملت بزرگي هستند كه سابقه دولتمداري در منطقه را دارا هستند، به آنان نوعي اعتماد به نفس داده است. ميراثهاي گرانبهاي معماري و آداب و رسوم مردم آن در كنار تنوع فرهنگي و انواع غذاها، پوشاك و صنايع دستي متنوع و چشم اندازهاي جغرافيايي متنوع اين كشور را به موزه مردم شناسي تبديل كرده است كه همه ساله هزاران گردشگر خارجي را بخود جلب مي كند كه موجب شكوفايي اقتصادي مي شود. 

جمهوري آذربايجان پرجمعيت‌ترين كشور در ميان جمهوري‌هاي قفقاز است. در سال 2008 جمعيت جمهوري آذربايجان به 7/8 ميليون نفر رسيد كه حدود 52 درصد آنها در شهرها زندگي مي‌كنند. در آذربايجان 24 درصد و در ارمنستان 22 درصد جعيت كمتر از 15 سال دارند. آذربايجان جمعيتي با ساختار جوانان دارد كه به نيروي كار آموزش ديده تبديل و در آينده آذربايجان نقش ارزنده اي ايفا خواهند كرد.

پيش بيني مي شود جمعيت آذربايجان در سال 2025 به 7/9 ميليون و در 2050 به 6/11 ميليون نفر برسد. در مقابل جمعيت ارمنستان در حال حاضر 3 ميليون نفر است كه در سال 2025 به به 4/3 و در سال 2050 در همان حد باقي خواهد ماند و رشدي نخواهد داشت. اميد به زندگي در بدو تولد در آذربايجان براي مردان 70 و براي زنان 75 سال است. اكنون جمعيت آذربايجان به تنهايي بيش از جمعيت دو جمهوري ديگر قفقاز (ارمنستان و گرجستان)است.

در سال 2007 در آذربايجان از تعداد كل شاغلان در بخش اقتصادي 70 درصد در بخش خصوصي فعال هستند. تعداد بيكاران 281 هزار نفر (5/6% فعال از نظر اقتصادي) بوده است كه تنها 51 هزار نفر آنها ثبت شده اند.

 جمهوري آذربايجان قدرتمندترين دولت منطقه قفقاز را داراست و قوي ترين ارتش منطقه را در اختيار دارد.   اين كشور با كمكهاي غرب، پيشرفته ترين ارتش منطقه را در اختيار دارد.

ذخاير اثبات شده نفت خام آذربايجان در پايان سال 2008 برابر 7 ميليارد بشكه بوده است كه حدود يك درصد ذخاير اثبات شده جهان را تشكيل مي دهد. اين كشور روزانه 914 هزار بشكه نفت توليد مي كند كه با صرفه جويي در مصرف در سال 2008 با 26 درصد كاهش مصرف، مصرف روزانه خود را به 71 هزار بشكه در 2008 رسانده است. ذخاير اثبات شده گاز آذربايجان در همين سال 2/1 تريليون متر مكعب و توليد سالانه 7/14 ميليارد متر مكعب بوده است كه در نتيجه اين كشور به جرگه صادر كنندگان گاز منطقه تبديل شده است

جمهوري آذربايجان كه جمعيت آن از 7/7 ميليون نفر در سال 1995 به 7/8 ميليون نفر در سال 2008 رسيده است(با رشد سالانه حدود 1/1% در سال)، توانسته است طي اين مدت توليد ناخالص داخلي خود را از 4/2 ميليارد دلار در سال 1994 به 3/46 ميليارد دلار در سال 2008 برساند. در عين حال درآمد سرانه از 319 دلار در سال 1995 به 5321 دلار در سال 2008 رسيده است(حدود هفده برابر افزايش).

دولت آذربايجان7/22% از توليد ناخالص داخلي كشور را مصرف مي كند و كسري بودجه آن سالانه كمتر از 1% بوده است. در سال 2007 در بخش صنعت 4/88%، در ساختمان 9/71%، در كشاورزي 8/99%، در تجارت 2/99% و در حمل و نقل 4/71% توسط بخش خصوصي توليد مي شود. اين شاخصها نشان دهنده موفقيت برنامه هاي خصوصي سازي اقتصادي بوده است. از سال 2003 تا كنون نرخ برابري منات در برابر دلار تقويت شده و پول ملي از قدرت با ثباتي برخوردار است.

در سال 2007 در آذربايجان حدود 5 ميليارد دلار سرمايه گذاري مستقيم صورت گرفته كه در منطقه بي سابقه بوده است.

در سال 2006 حجم تجارت خارجي آذربايجان برابر 7/11 ميليارد دلار بوده است( واردات 5266 ميليون دلار و صادرات 6372 ميليون دلار). در همين دوره رقم مربوط به ارمنستان 7/2 ميليارد دلار بوده است. در سال 2007 حجم تجارت خارجي 8/11 ميليارد دلار بود كه شامل 1/6 ميليارد دلار صادرات و 7/5 ميليارد دلار واردات بوده است.

 البته ناگفته پيداست كه سهم نفت در تجارت خارجي بسيار زياد است و بدون دسترسي به درآمدهاي نفتي اين ميزان تجارت خارجي ممكن نمي شد، چيزي كه ارمنستان از آن محروم است. تجارت خارجي جمهوري اسلامي ايران در اين دوره 117 ميليارد دلار بوده است. به سخني ديگر مي توان گفت كه چون جمهوري آذربايجان جمعيتي برابر يك دهم ايران دارد، تجارت خارجي آن هم به اندازه يك دهم ايران است و هر دو كشور شيعه و صادر كننده نفت با شاخصهايي برابر در حال توسعه هستند.

به اين ترتيب جمهوري آذربايجان به قدرتي تاثير گذار در منطقه خود تبديل شده است. بهره برداري از چاههاي نفتي كه در سال 1995 به نام پروژه بزرگ قرن نام گرفت، با افتتاح خط لوله باكو- تفليس- جيهان، و خط لوله انتقال گاز باكو - تفليس ارزروم، درآمدهاي سرشاري را نصيب دولت آذربايجان كرده و رشد توليد ناخالص دو رقمي آن در سالهاي اخير ناظران را متحير كرده است. ايجاد آرامش در سايه ساختار قدرتمند دولت مركزي و تقويت موقعيت حزب يئني آذربايجان(حزب هوادار دولت) است كه زمام امور كشور را در اختيار دارند. حدود 23 درصد از توليد ناخالص داخلي اين كشور سرمايه گذاري صورت مي گيرد. چند سال متوالي است كه آذربايجان رشد بي نظير سالانه دو رقمي را تجربه مي كند و در سال 2008 رشد آن نسبت به سال قبل 8/10 درصد بوده است. از موفقيتهاي مهم جمهوري آذربايجان كاهش رشد جمعيت و تنظيم خانواده است كه اكنون به 1/1درصد رسيده است. از اينرو مي توان گفت كه سهم توليد ناخالص سرانه سال بسال افزايش خواهد يافت.

در شهر باكو گفته مي شود كه بيش از 400 برج اداري و مسكوني سربرافراشته يا در حال ساخت هستند. چهره پايتخت كشور نسبت به سالهاي آغازين دهه 1990 كاملا دگرگون شده است. امروزه شهر باكو به مركز سرمايه گذاري شركتهاي خارجي و دولتهاي متعدد غربي تبديل شده است. زماني آذربايجان بشدت نيازمند كمكهاي ايران بود و خود را وابسته به ايران مي ديد اما اكنون اوضاع دگرگون شده است. سرمايه گذاري در صنعت نفت و انرژي چهره كشور و ساختار اقتصادي، اجتماعي و در نهايت سياسي آن را دگرگون كرده است. به همين سبب آذربايجان قصد آن دارد كه با تكيه بر متحدان منطقه اي و فرامنطقه اي و ساختارهاي قدرتمندي كه از در آمدهاي نفتي بدست آورده است، به ايفاي نقش بپردازد. در اين راستا و در شرايط كنوني آذربايجان تا كسب قدرت قابل قبول و آمادگي كافي، قصد رويارويي نظامي با ارامنه قره باغ را ندارد كه از سال 1994 حدود 20 درصد خاك آن را تجزيه و اعلام استقلال كرده اند. بودجه نظامي آذربايجان سال بسال در حال افزايش است.

نيروهاي نظامي آن با استانداردهاي اروپايي نوسازي و آموزش ديده مي شوند. آن طور كه گفته مي شود شايد آذربايجان زودتر از گرجستان و ارمنستان به ناتو بپيوندد. از اينرو باكو به مركزي براي رفت و آمد و بازديدهاي سران جهان و مقامات بلند پايه جهاني تبديل شده است. كنفرانس هاي بين المللي، ديدار هاي رسمي، برگزاري جشنواره ها و كنگره هاي جهاني، و ديگر اقدامات دولت جمهوري آذربايجان در راستاي ايفاي نقش بيشتر در منطقه و جهان، نشان از اراده باكو براي بين المللي شدن دارد. انتخاب باكو به عنوان پايتخت فرهنگي جهان اسلام در سال 2009 از سوي آيسيسكو و يونسكو، نشان از پتانسيلهاي آذربايجان در مناسبتهاي مهم جهاني دارد. در عرصه سياست هاي داخلي هم آذربايجان گامهاي مهمي برداشته است و توانسته است با تكيه بر درآمدهاي نفتي زيرساختهاي اقتصادي، اجتماعي، فرهنگي، بهداشتي و آموزشي خود را دگرگون و در راههاي توسعه گام بردارد.

 اكنون جمهوري آذربايجان آن كشور كوچك و فقير جنگ زده نيمه نخست دهه 1990 نيست و با همان ادبيات آن دوره نمي توان با آن گفت و گو كرد.

اكنون جمهوري آذربايجان نه تنها تهديدي احساس نمي كند، بلكه مي خواهد با تكيه به قدرت اقتصادي و پشتوانه شركتهايي كه در آنجا سرمايه گذاري كرده اند، سياست خارجي مستقلي را در پيش بگيرد. طبيعي است كه رئيس جمهور آذربايجان آقاي الهام علي يف تجربه دولتمداري را هم در خانواده و از پدر و هم در دانشگاههاي مسكو فراگرفته و عملكرد چشمگيري در دوره اول رياست جمهوري داشته است. اقدامات عمراني و رفاهي دولت آذربايجان كه در سايه درايت هاي رئيس جمهوري و در كنار افزايش قيمت نفت در سالهاي اخير بدست آمده است آذربايجان را به كشوري پيشرو تبديل كرده است. ساخت و ساز زيربناها و خدمات عمومي كه مردم از آن بهره مي گيرند، سبب افزايش قدرت دولت و حكومت شده است. تعداد ديگري از كشورهاي نفت خيز در منطقه وجود دارند كه نه تنها از افزايش درآمدهاي نفت براي رفاه مردم بهره نبردند، بلكه درآمدهاي سرشار نفت به ايجاد بحران هاي سياسي و اقتصادي كشورشان نيز دامن زد. از اينرو مقايسه آذربايجان با ساير كشورهاي مشابه نشان مي دهد كه در جمهوري آذربايجان عزم عمومي براي توسعه وجود دارد و مردم به اين باور رسيده اند كه مي توانند برنامه هاي توسعه اي خود را دنبال كنند.

كمتر كشوري را در محيط بين الملل مي توان يافت كه با وجود بحران تماميت ارضي بتواند بسوي توسعه زيربناها گام بردارد. اكنون آذربايجان به درجه اي از قدرت در تمام زمينه ها(ثروت، صنعت، آموزش، علم و فرهنگ، نيروهاي مسلح) رسيده است كه مي تواند با بسيج جوانان خود جبهه قره باغ را براحتي فتح كرده و حاكميت خود در اين منطقه به اعاده كند، اما دولتمردان آذربايجان بخوبي بر اين امر واقفند كه صلح بد بهتر از جنگ خوب است. جنگ برنده اي ندارد و حتي طرف پيروز هم شكست خورده است. اكنون جهان جهان گفت و گو و مفاهمه است. جنگ به انسانهاي عقب افتاده تعلق دارد. جامعه آذربايجان و ارمنستان از جوامع پيشرفته و مدني هستند. در سياست خارجي آذربايجان اعاده حاكميت بر قره باغ از راه مذاكره و زبان ديپلماسي مطرح است و در اين راه آذربايجان موفقيت هاي بسياري در عرصه بين الملل كسب كرده است. زماني نخواهد كشيد كه آذربايجان در اثر توسعه به كشوري مهم تبديل خواهد شد و در آن زمان ساكنان ارمني قره باغ خودشان با ميل و رغبت به آغوش آذربايجان بازخواهند گشت.

زيرا يك واحد سياسي خودمختار و توسعه يافته و مرفه در تركيب جمهوري آذربايجان (جمهوري خودمختار قره باغ كوهستاني)، بسيار جذاب تر از يك واحد سياسي مستقل ضعيف و قفير است(جمهوري خودخوانده ناگورنو قره باغ). سازمان هاي مردم نهاد(NGO)، هنرمندان، نويسندگان، شعرا، موسيقيدانان، خوانندگان مردمي و ملي، اساتيد دانشگاهها، نمايندگان پارلمان و شخصيتهاي مستقل علمي و فرهنگي هر دو جمهوري آذربايجان و ارمنستان پتانسيلهاي آن را دارند كه قفقاز را به بستر همكاريهاي علمي، فرهنگي، هنري، صنعتي و گردشگري تبديل و منطقه اي بدور از تنشهاي قومي و كج فهمي تبديل كنند. آن روز دير نيست. باب گفت و گو هميشه باز است. روشنايي پشت در است، در را بگشاييد.   

استاد دانشگاه‌هاي تهران و كارشناس روابط بين الملل و مسائل ژئوپليتيكي 

 

http://www.khabaronline.ir/news-29222.asp

وزير امور خارجه ايران گفت: بيش از ٤۰ درصد از مردم ايران به زبان تركي سخن مي گويند.به گزارش نصر نيوز به نقل از وب سايت رسمي سازمان راديو و تلويزيون دولتي تركيه، علي اكبر صالحي وزير امور خارجه ايران در در ديدار خود از آنكارا اظهار داشت: ايران و تركيه با داشتن مشتركات بسيار دو كشور برادر بشمار مي‌روند. بيش از ٤۰ درصد از مردم ايران به زبان تركي سخن مي گويند.

 اين دو ملت در طول ٤۰۰ سال گذشته هيچ تقابل مرزي با يكديگر نداشته‌اند. كمتر مي‌توان دو ملتي را يافت كه در اين حد داراي اشتراكات باشند. وزير امور خارجه ايران با اشاره به روابط سياسي خوب تهران ـ آنكارا و رايزني‌هاي مستمر درخصوص تحولات منطقه، اظهار داشت:

 ايران و تركيه مي‌توانند به گونه‌اي همكاري كنند كه محور و مركز صلح و ثبات در منطقه باشند. عبدالله گل رئيس‌جمهوري تركيه نيز ضمن بحضور پذيرفتن علي اكبر صالحي وزير امور خارجه ايران گفت: تركيه خانه شما و ايران خانه ماست. عبدالله گل افزود: توسعه همكاري‌هاي اقتصادي ايران و تركيه موجب خرسندي دو كشور است، در سال‌هاي اخير حجم تجاري دو كشور افزايش يافته است كه اين مايه اميدواري است. رئيس‌جمهوري تركيه افزود: هدف رساندن روابط تجاري دو كشور به سطح ۳۰ ميليارد دلار است و ديدگاه ما متنوع كردن مبادلات و در هم آميختن اقتصاد في مابين است.

منبع : نصر نيوز