ايران توركلري
یازار : آزادتورك
ايران توركلري
12 نويابر 1968د، ساعات 19 داكي راديو آگئنتليك خبرلرينده و ائرتهسي گونكو قزئتلرده بيلديريلديگينه گؤر، ايران خاريجي ايشلر نازيري زاهيدي، تاهران آئروپورتدا، پيوه خاريجي ژورناليستين سوالينا وئرديگي جاوابدا، بو علاقه لرين كئچميشده اولدوغو كيمي دوستلوق و قارداشليق اساسلارينا سؤيكن گئتديگيني سؤيلهميشدي.
تورك - ايران علاقه لرينين دوستلوق و قارداشليق تمهلينه سؤيكن/دؤزهرك گئتمهسيني، البته، بيز ده ايستيريك. چونكي "اينكيشاف اوچون رئگيونال امكداشليق" آندلاشماسيندا ايرانلا موتتفيق اولدوغوموز كيمي، سينيرداش تاپيلماقليغيميز، عئيني اولابيلهجك تهلوكهلردن ضرر گؤرمه وضعيتينده اولماميز دا بيزي دوستلوغا، ايتتيفاقا و امكداشليغينا سورومكدهدير.
ايرانلا قارداشليغيميزا گلينجه بوندا دا بؤيوك بير گئرچك پايي اولدوغو شوبههسيزدير. چونكي 25 ميليونلوق ايراندا توركلر 12 ميليونلا ان بؤيوك ميللي بيرليگي تشكيل ائتمكده و فارس، عرب، كورد، پئندير، بئلوچ كيمي ائتنيك عونصورلر آراسيندا هر ساحه دكي جئووالييئتلئري ايله ايرانين سانكي بير تورك مملكتي اولدوغو گئرچگيني اورتايا قويماقدادير. اونودولمامالي كي بو گون ايرانين حاكيم عونصورو فرض اولونان فارسلار آنجاق 8-9 ميليونلوق بير كوتلهدن عيبارت و بو عونصور، بوندان اولكي اوزون عصرلر بويونجا دايم ايرانداكي تورك بيرليگينين حاكيميتي آلتيندا ياشاميشدير.
ايران 1402ده تاماميله سلجوقلولارين حؤكمونه گيريب 12. عصر سونلارينا قدر بو خاندانين، داها سونرا يئنه خاليص تورك اولان خوارزمشاهلارين، خوارزمشاهلاردان سونراچنگيز سونرا كاراقويونلولار، تيمورلولار، آغ قويونلولار، صفوي لر، آفشارلار و قاجارلارين حاكيميتي آلتيندا قالميش و بو حاكيميت 1925-جي ايله قدر اوزانميشدير. 1042 ايله 1925 آراسي 883 ايل ائدر. بير اؤلكه 883 ايل توركلرين الينده قاليب ده خالقينين چوخو تورك اولونجا شوبههسيز بير تورك مملكتي ساييلاجاق. بير تورك مملكتي اولدوغو حالدا ضيد و خاريجي بير اؤلكه ساييلماسينين تك سببي اورتا عصرلرلرده كدورت آنلاييشيندا ان مهم فاكتور ساييلان مذهب آيريليغينين دوغوردوغو آراليقسيز و لازيمسيز دؤيوشلردير.
تاريخلرين تورك - عجم دؤيوشو دئيه گؤسترديگي چالديران مئيدان دؤيوشونده توركلوگو تمثيل ائدن ياووز سولطان سليمان اوردوسوندا 10.000 قدر ييغما يئنيچري و سايره تاپيلديغي حالدا عجملي تمثيل ائدن شاه ايسماييلين اوردوسو يوزده يوزوز توركمنلردن مورككب ايدي. ساراي و اوردو ديلي توركجه اولان ايرانين حقيقتن اولماسا بئله رسمي اولاراق فارسلاشماسي 1925ده پهلوي خاندانينين ايران تاختينا كئچمهسيندن سونرادير.
زاهيدينين بحث ائتديگي دوستلوق و قارداشليغين دوغرو اولماسي اوچون تك خاريجي ايشلر ناظيرلرينين سياسي نزاكت چرچيوهسيندهكي سؤزلري هئچ شوبههسيز كافي دئييل. بوتون خاريجي ايشلر ناظيرلري، باشقا ميلتلردن بحث ائدركن آشاغي يوخاري عئيني شئيلري سؤيلهيه رلر. دوستلوق و قارداشليغين رئاللاشماسي، بوتون ميلت طرفيندن اولماسا بئله، ضياليلار و مطبوعات طرفيندن دستكلهنيلمهديكجه حقيقت اولموش ساييلماز.
ايراندا حؤكومت ايدارهسينده اولدوغو هر كس طرفيندن بيلينن مطبوعاتين توركلر حاقينداكي دوشونجهلري هئچ ده قارداشجا، حتّي دوستجا دئييل، عكسينه دوشمنجهدير. نومونه اولاراق سون زامانلاردا، اوزرينده چوخ دورولان بير ايران قزتنين آينده گانين توركييهدن بحث ائدن مقالهسي گؤستريله بيلر. آيندگان، توركييهدن "دون كيشوتلار اؤلكهسي" دئيه بحث ائدير. شرقده و غربده دون كيشوت كاراكترلي بعضي ميلتلرين ال تاپيلديغي معلومسا دا توركلرين بونلاردان بيري اولماديغي ميللي كاراكتئرلرييله ثابيتدير و بير اؤلكهني بو شكيلده آدلانديرماق هرحالدا دوستجا بير باخيشين نتيجهسي دئييل.
آيندگان، توركلرين بؤيوكلوك ايديعاسيندا اولدوقلاريني، عاغيلليليقلارييلا شهرت صاحيبي اولماق ايستهديكلريني، لاكين تملدن محروم اولان بو ايديعانين صيرف بير فاناتيزم محصولو اولدوغونو، بو ميلتين ايچيندهكي بعضي معلوماتسيز كسلرين پانتوركيزم خولياسييلا ياشاديغيني، توركجه دانيشان باشقا ميلتلري اؤز ايمپئراتورلوقلاري ايچينه قاتماق ايستهديكلريني يازير.
توركلرين بؤيوكلوك ايديعاسي، بئله بير ايديعالاري وارسا، تملدن محروم دئييل، تاريخي تمللره سؤيكن بير دوشونجهدير. 1918-جي ايله قدر توركلرين آراليقسيز اولاراق بؤيوك دؤولت حاليندا ياشاديقلاري و بعضي عصرلرده دونيا بيرينجيسي اولدوقلاري دا يئنه تاريخي بير گئرچكدير. فارابيني يئتيشديرن بير ميلته "عاغيلليليقلارييلا شؤهرت صاحيبي اولماق ايستهينلر" دئمك علمي ديردن محروم، حقيقتله ماراقسيز بير بؤهتاندير. آيئندئگانين معلوماتسيز كسلر دئيه بحث ائتديگي پانتوركيستلئرين "توركجه دانيشان باشقا ميلتلري اؤز ايمپئراتورلوقلارينا قاتماق" ايستمهلري ايسه دوزلديلمهيه مؤحتاج بير سهودير. "توركجه دانيشان باشقا ميلتلر" يئني ايجاد بير نظريييه اولاجاق. چونكي توركجه دانيشانلارين تورك اولدوغو بوتون دونيا ائلم عالمين طرفيندن قبول ائديلميش، منطيقين و تاريخين دستكلهديگي بير حقيقتدير. آيئندئگان، ايران توركلري اولان آذريلرين توركمنلرين و قاشقايلارين "توركجه دانيشان باشقا ميلتلر" اولدوغونو ايضاح ائتمك ايستهييرسه بو حدسيز سهوي دوزلتمهيه قالخماق بئله عبثدير. اصلينده فارس اولان بو آذري، توركمن و كاشكايلارين موغول ضبطي اسناسيندا زورلامجبورائت توركجه دانيشماغا مجبور ائديلديگي حاقيندا ايران مكتبلرينده تعليملن تاريخ معلوماتلاري اوزرينده ايسه سؤز سؤيلهمهيه ايمكان يوخدور. آيدين اولمايان، تاريخي بير سيرر اولاراق قالان نؤقت، موغوللارين فارسلاري نه اوچون موغول طرفيندن دئييل ده توركجه دانيشماغا ايجبار ائتديكلريدير.
آيئندئگانين دوستلوق و قارداشليغا اصلا ياراشماديغي كيمي گئرچكله و منطيقله اويغون گله بيلمهيهن بير ايديعاسي دا، توركلرين بؤيوكلوك دويغوسونا قاپيلاراق بير چوخ ائرمنيني يوخ ائتديكلري حاقينداكي سؤزلريدير.
هرحالدا بيرينجي دونيا دؤيوشو سيراسينداكي حاديثه لره توخونماق ايستهيير.
او ائرمني حاديثه لري بؤيوكلوك دويغوسوندان دئييل، وار اولما موقاويمتيندن دوغولموشدور. اؤلوم - ديريم دؤيوشونه گيرميش اولان توركييهني ائرمنيلر آرخادان وورماق ايستهميشلر ايدي. خيانت ائدن تئباالارا قارشي بوتون دؤولتلرين ائدهجگي رفعتاري توركلر ده ائتميشلر ايدي. يا ايكينجي دونيا دؤيوشونده و بير ده ايكي ايل اول فارسلارين شيراز بؤلگهسيندهكيكاشكاي توركلرينه قارشي گيريشديگي يوخ ائتمه حركاتي نه ايدي؟ ايرانين جنوبوندا فارسليغين اورتاسيندا، بير آدا حاليندا ياشايان بير ايكي يوز مينليك كاشكاي توركلري هانسي دوشمنله امكداشليق ائتميش و يا ايرانين هانسي حياتي منفعتيني تهلوكهيه قويموشدو؟
گؤرولور كي تاريخه دوشموش حاديثه لري لازيمسيز يئره قوردالاماق فايداسيزدير. هله بونلارين هاقسيز شكيلده تفسيري گئرييه تپن سيلاه تاثيري ائدر.
ايران قزئتينين اونوتماماسي لازيم اولان نؤقته بودور: توركيي، اطرافيندا دوشمن دؤولتلر اولسا بئله اؤزونو قوروياجاق قودرتده اولدوغونو اوزاق و ياخين تاريخييله ايثبات ائتميش بير دؤولتدير. ايران عئيني وضعيتده دئييل و ايراني دؤولت حاليندا ياشادان گوج ايمام راضيليغين توربهسي و يا فيردئوسينين شئهنامئسي دئييل، 12 ميليونلوق مؤحكم، ائنئرژيلي، تشببوسكار و جسور اهاليسي ايله ايران توركلريدير.
ايرانين اؤز دؤولت باشچيلاري اولاراق سايديغي توغرول بئغلئر، آلپ آسلانلار، مئليكشاهلار، سانجار-مازيلئر، شاه ايسماييللار، تاهماسبلار، نادير شاهلار و اونلارين اوردولاري تامامييلا توركدور. ايران ادبياتيني تشويق و موكافاتلاري ايله اينكيشاف ائتديرنلر تورك حؤكمدارلاريدير. فارس ادبياتي شاعيرلرينين موهوم بير حيصه س(ن)ي ده تورك عيرقيندن كسلردير.
هله ايكينجي دونيا دؤيوشونون كريتيك گونلريند، ايران روسلارلا اينگيليسلر طرفيندن ضبط ائديلر و پئهلئوي خاندانينين قوروجوسو "بؤيوك شاه راضيليق پئهلئوي" اسير ائديلهرك سورگونه گؤندريلركن باسرا كؤرفزينده قوووتلي اينگيليس فلوتونا كيچيك بير نئچه دؤيوش گميسييله اعتيراض ائدهرك شهيد اولان ايران آدميرالي "موترققي" د، آديندان دا آيدين اولاجاغي اوزر، تورك ايدي.
اونسوز دا/زاتن بو مؤحتشم دليليگي ده آنجاق بير تورك ائده بيلردي.
زاهيدينين بهس ائتديگي تورك - ايران دوستلوغونون رئاللاشماسي بير سيرا شرطلره باغليدير. بو شرطلرين باشيندا ايكي طرفدهكيمطبوعاتين رولو ايله ايران توركلرينه قارشي گؤستريلن رفعتار چوخ موهومدور. مطبوعات هم عومومي افكاري تمثيل ائتمك، هم ده خالقا يول گؤسترمك باخيميندان بو دوستلوقدا گوجلو بير فاكتوردور. ايندييه قدر تورك مطبوعاتيندا ايرانليلاري قيراجاق سيستئملي بير نشر گؤرولمهميشدير. تورك مطبوعاتي ايرانينيكي كيمي نشر و سئنزورا آلتينداتاپيلماييب آزاد اولدوغو حالدا ايران دوشمنليگي ائدن بير قزئته راست گلينمهميشدير. عكسين، گرك قزئتلر گركسه ژورناللار ايراني، ايرانليلاري، خوصوصيله ايران ساراي اطرافيني ممنوعن ائدهجك يازيلار يازميشدير. ايراندا، بير طرفدن لوكس و پوزغونلوق ائديلديگي و مملكتين بوتون ثروتينين بير نئچه يوز/وز عاييله طرفيندن پايلاشيلديغي، كنار ياندان كوچهلره تؤكولموش صفالتين كدرلي منظرهلر ايفاده ائتديگي سول تئمايوللو بعضي ژورناليستلر طرفيندن ديله گتيريلميشسه ده بوندا چوخ يالان و سهو يوخدور. تورك مطبوعاتي، صيرف ايتتيفاق باغلارينا دوي/ئشيتديگي حؤرمت سببيندن بو مسلهلري داها چوخ قوردالاماقدان چكينميش، ايرانين ايچ ايشي ساياراق اوزرينده دايانماميشدير. اوزرينده دورولان مؤوزو، ايرانين گنج و گؤزل كراليچاسي فراه ديبهنين ظريفليگي، اوستونلوكلري، ايجتيماعي مؤوزولارلا ماراق/لاقهسي كيمي مسلهلر اولموشدور. بو واخت ايران شاهينا دا گئنيش يئر وئريلميش، حاقيندا تعريفلگيجي يازيلار يازيلميش، ايلك ايكي ائولنمهسينده بختييار اولماديغي اوچون اؤزونه قارشي شفقت و سيمپاتييا دويولئشيديلميشدير.
ايران حؤكومتينين بير طرفدن توركييه ايله دوست و موتتفيق دولاناركن كنار ياندان توركييهده تحصيل ائتمك ايستهين تورك اسللي ايران شاگيردلرينه پاسپورت وئرمهمهسي، بونا قارشيليق هر هانسي بير آوروپا اؤلكهسينده گئدنلره هئچ بير سرحد قويولماماسي ديقتدن قاچاجاق كيمي دئييل. بو گنجلرين توركييهده توركچولوك و تورانچيليق ايدئاللارييلا پئيوند ائديلمهلريندن قورخورلارسا بونون چارهسي توركلره توركييه قاپيلاريني باغلاماق دئييل، اونلاري ايرانا ايستيلنديرهجك دوستورلاري تاپيب تطبيق ائتمكدير. دوققوز عصردن بري ايرانا حاكيم اولان توركلرين بيردن-بيره بير سِحرباز دينيييله محكوم وضعيته دوشمهلري هرهالدا اونلار طرفيندن آسانليقلا و نشر/تزييق ايله قبول اولوناجاق بير شئي دئييل.
آيئندئگانين توركلره بير سيرا قوصورلار ياراشديرماسي و توركييهده تورانچيليق فيكيرلري رواجدا اولدوغو اوچون بو مملكتي دون كيشوتلار اؤلكهسي دئيه تصوير ائتمهسي، سيرر طرفيندن كؤشكده اوتورانلارين قونشولارينا داش آتماسي جينسيندن تهلوكهلي بير داورانيشدير. چونكي ايش قارشيليقلي گوناهلانديرمالارا تؤكولونجه بوندان ضررلي چيخاجاق اولان هرهالدا توركلر اولماياجاق.
توركييهده پانتوركيزم دوشونجهسي بوتون توركلري (ايئندئگانين تعبيرييله توركجه دانيشان ميلتلري) بيرلشديرمك مقصديني گودر. بو مقصد تاريخده بير نئچه دفعهرئاللاشميشدير. سلجوقلو آلپ آسلان و مئليكشاه زامانلاريندا ايران ايله توركييه تك دؤولت حاليندا ياشاييرديلار و باشيندا سلجوقلو خانداني اولان، پايتاختي ري و يا ايسفاهان شهرلري اولان بو دؤولت شوبههسيز بير تورك دؤولتي ايدي. ايشده بو گون ايراندا توركجه دانيشان آذريلر و باشقا توركلر، ايرانلي دوستلارينين يومور مؤوزوسو اولاجاق ايديعالاري كيمي موغوللارين زورلا/مجبور ائت توركجه دانيشديرديقلاري فارسلار دئييل، سلجوق دؤولتينين سؤيكن/دؤزدويو عونصور اولان توركلرين نوهلري، يني ايرانين دوننكي حاكيملريدير.
توركلرين پانتوركيزم ايدئاليني گودمهلري بير قوصورسا ايرانليلارين پاناريانيزم دوشونجهلري ندير؟ پانتوركيزم، رئاللاشا بيلر بير ايدئال اولدوغونو و تك توركلري دوشوندويو حالدا فارس، كورد و ائرمنيلري ايچينه آل/گؤتورمك خياليندهكيپاناريانيزمئ نه دئمهلي؟ هله فارسلارلا ائرمنيلرين بيرلشمهسي كيمي اصلا رئاللاشا بيلميهجك اولان بير دوشونجهنين آردينداكيلار نئجه اينسانلاردير؟
پانتوركيستلئر اؤز تاريخلري بارهسينده هئچ بير موگالاتا و يا موباليغهيه قاپيلميش دئييلديرلر. بونا احتيياجلاري اولماديغي دا معلومدور. يا كئچنده قئيد اولونان "ايرانين 2500 اونچو ايل دؤنومو" ندير؟ گؤرهسن اورتادا حقيقتن 2500 ايلليك بير دؤولت وارمي؟ ايرانلي موتتفيقلريميزي گوجنديرمك باهاسينا اولسا دا بئله بير دؤولتين اول/تاپيلماديغيني سؤيلهمهيه مجبوروق. مئدياليلاري ايرانلي سايساق بئله مئدياليلارلا فارسلارين قيسا سورن حاكيميتلريني ايسكندر ضبطي يوخ ائديب ايران اوزون مودت ماكئدونيياليلارين اسارتي آلتيندا قالماميش ايديمي؟
ماكئدونييا حاكيميتينه سون وئرن پارتلارين فارس اولماديغي شوبههسيز اولماماقلا بيرليكده بونلاري دا ايران هئيتينه آل/گؤتورسك و ساسانليلارلا بيرليكده حساب ائتسك دؤرد بئش عصر سورن بو دؤورهني عربلر سونا چاتديريب اوندان سونرا ايران خريتهدن سيلينمهميش ايديمي؟ عصرلردن سونرا قورولان و ايرانين آنجاق بير پارچاسينا حاكيم اولا بيلن سامانليلار، صاففارليلار، بووئيليلئر ده نهايت ايراني تاماميله توركلره بوراخماميشلار ايديمي؟ آرادا عصرلرجه سورن ماكئدونييا، عرب و تورك حاكيميتلري اولان بير اؤلكهني 2500 ايلليك فارس دؤولتي سايماق هرهالدا تاريخه "سني سايميرام" دئمكله بيردير.
هله آدينين "محمد راضيليق" اولدوغو بوتون دونيا طرفيندن بيلينن اينديكي ايران شاهينين "آرياميهر" (يني آرا گونشي) آدييلا خاطيرلانماسي ايسلاميتدن اولكي ايران تاريخ و مدنيتينه چكيلن اؤزلئييشين ايفادهسيندن چوخ بير معنا ايفاده ائتمز.
بيزيم تاريخيميزده بونا بنزر موبالئگالار يوخدور. موستافا كامال پاشا، "آتاتورك" آديني سويادي اولاراق آل/گؤتورموشدور. بونو دا اونوتمامالي كي او ساكاريا و دوملوپينار مئيدان دؤيوشلريني قازانميش بير كوماندير، محو اولدو سانيلان بير ميلتي اينكيشاف ائتديرن دؤولت آدامي ايدي. تهلوكه آنلاريندا اؤلكهسيني بوراخيب گئتميش و بو اونواني دايانيب داياناركن آل/گؤتورموش دئييلدي.
ايرانلي موتتفيقلريميزين بيزي تنقيد و يا هيجوئدئركئن اؤزلرينين توز قون/قويولدورولاجاق طرفلري اول/تاپيلماماسي لازيم اولاردي. مثلا، دوست بير دؤولت، اؤز سرحدلري ايچينده اولان 12 ميليون توركه باشقا جور رفعتار ائتمهلي ايدي. ايرانين ان/ئن كؤكلو و دؤيوشچو عونصورو اولان توركلرين او اؤلكهدهكي50-60 مين ائرمنينين فايدالانديغي آزليق حاقلاريندان فايدالانماسينين اؤنلئنيشي تورك دئييلينجه اؤدو پارتلايان بير دؤولتين موراجيعت ائدهجگي چارهدير. فارسلارين بئينينده شئهنامئدئكي ناغيللار يئر/يئير ائتميش اولدوغو اوچون شيماللارينداكي آذربايجاندا بير "توران" و هر توركده ده بير "آفراسيياب" گؤرمك قورون ايديسيندن اؤزلريني قورتارا بيلميرلر.
حالبوكي دؤولت و اونون سيياستي قورون ايديلرله دئييل، گئرچك موتتفيقلري و مؤحكم دوستلارلا حقيقي دوشمنلري قاورايا بيلمك هونرييله ايجرا ائديلر.
توركييهده هئچ بير ايران دوشمنليگي اول/تاپيلماماسينا قارشيليق موتتفيقيميز ايرانين شوورالتيندا بعضي قارانليق نؤقتهلرين اول/تاپيلديغي شوبههسيزدير.
ايرانليلارا، گلهجكلرينين تورك دوستلوغونا باغلي اولدوغونو، تورك دوشمنليگينين ايرانين لئهينده اولماياجاغيني خاطيرلاتماق ايسه دوستجا بير خبردار ائتمهدن باشقا بير شئي دئييل.
نيهال آتسيز، اؤتوكئن، يانوار/وجاق - 1970